---

Johan Leman, 13 september 2021

Ik ben momenteel het boek aan het lezen van Tom Naegels over België’s migratiegeschiedenis tussen 1944 en 1978. Ik ben aangekomen bij hoofdstuk 9 (“Open grenzen”). Het boek telt 14 hoofdstukken en in totaal 413 bladzijden.

Ik ben van plan de beoordeling van dit boek over twee bijdragen te spreiden. Zie hier mijn eerste bijdrage.

Eerst iets over de werkwijze. De auteur steunt heel veel op archieven. De kwaliteit van de bevindingen is dus ook afhankelijk van de kwaliteit van de archieven. De indruk die ik hieraan overhoud, is dat de auteur echt wel veel tijd en inspanningen opgebracht heeft om zo goed mogelijk archiefmateriaal op te sporen. Hij combineert dit met briefmateriaal en relaas van gesprekken met migranten of hun kinderen, materiaal dat op diezelfde periode teruggaat als het officiële archiefmateriaal en materiaal dat in archieven terug gevonden kan worden ook van verenigingen. Dit levert heel interessante inzichten op. Laat mij het zo formuleren. Zelf heb ik jaren lang migratiebeleid gedoceerd aan de KU Leuven. Ik verwees daarvoor naar de gekende publicaties als het over het verleden ging. Ik moet bekennen dat het boek van Naegels interessante bijkomende info en belichting geeft, goed gedocumenteerd. De info die ik tijdens de cursus aan de studenten meegaf, was weliswaar correct, maar vandaag zou ik de studenten aanraden om toch tegelijk ook maar eens het boek van Naegels te lezen: het maakt alles levendiger, vloeibaarder ook… De zaken, zoals de migraties uit Marokko en Turkije, volgden niet zo maar op een verdrag dat door overheden gesloten werd. Die overheidsverdragen reguleerden eigenlijk processen die vanuit de ondernemerswereld voor een deel al in gang gestoken waren (bv Fédéchar).

Wat overigens ook zeer interessant is aan het boek is dat migraties er historisch gecontextualiseerd worden. Zo bijvoorbeeld waar het de beginnende migraties vanuit Turkije naar Duitsland betreft, of de reden waarom Marokkanen in België de voorkeur kregen op Algerijnen, of nog… heel in het begin al, de barakken waarin de eerste na-oorlogse Italianen opgevangen werden die vaak de plaats innamen van Duitse displaced persons, Duitse krijgsgevangenen bij de bevrijding.

Er wordt dus heel interessante info gegeven. Wat me erg bijblijft, is de invloed van de toenmalige captains in het bedrijfsleven… waar de politiek vaak eigenlijk nadien achterna liep om sommige zaken dan weer wat meer recht te trekken, zij het telkens met mate. Okee, de eerste beslissingen van Achiel van Acker misschien daar gelaten. Een andere belangrijke minister was Servais. Maar daarnaast was het toch vaak zaken proberen opnieuw wat beheersbaarder te maken.

Ik begin met veel interesse verder te lezen in hoofdstuk 9, en kijk zeer benieuwd uit naar het volgende boek van Naegels dat de migraties na 1978 zal bespreken. Als hij erin slaagt om bijvoorbeeld alle archieven te vinden over de gesprekken tussen islamvertegenwoordigers en de Belgische Staat, zal er ook een veel genuanceerder beeld uit te voorschijn komen dan in de academische literatuur vandaag geschetst werd.

Terug